Κανονισμοί εκθέσεων FIP

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ FIP

Η συμμετοχή μας στις διάφορες διεθνείς ή εθνικές φιλοτελικές εκθέσεις περιλαμβάνει αναγκαστικά κουβέντες για κανονισμούς, μετάλλια ή εκθεσιακές τάξεις. Πότε όμως άραγε πρωτοδημιουργήθηκαν, πώς εξελίχθηκαν, πώς καταλήξαμε στον Αστροφιλοτελισμό ή τα εκθέματα Ενός Πλαισίου;

Η Διεθνής Φιλοτελική Ομοσπονδία (FIP) ιδρύθηκε το 1926 και ένα από τα πρώτα μελήματά της ήταν να συντάξει έναν κανονισμό περί διεθνών εκθέσεων. Η ανάγκη διεξαγωγής τους είχε ασφαλώς προϋπάρξει. Διαβάζουμε σε άλλο τμήμα της ιστοσελίδας μας ότι η πρώτη διεθνής έκθεση έγινε το 1881 στη Βιέννη, σαράντα πέντε χρόνια νωρίτερα!

Η FIP είναι ταγμένη να παρακολουθεί στενά την εξέλιξη των συλλεκτικών και των συναφών εμπορικών ενδιαφερόντων και να εκσυγχρονίζει τους κανόνες διεξαγωγής των εκθέσεων. Ανά δεκαετία περίπου, σε κάποια από τα ετήσια συνέδριά της, ανανεώνει και τον κανονισμό περί διεθνών εκθέσεων. Ας ρίξουμε μια ματιά στα συνέδρια εκείνα της FIP, που επικύρωσαν έναν καινούργιο κανονισμό, παρακολουθώντας τις πιο ενδιαφέρουσες αλλαγές, αυτές κυρίως που αφορούν εμάς τους εκθέτες.

Βρυξέλλες (Αύγουστος 1930)
Για καλή μας τύχη, η “Φιλοτέλεια” γεννήθηκε λίγο πριν τη FIP. Ανατρέχουμε στα τεύχη του 1928 και τα ξεφυλλίζουμε. Πέντε μόλις ετών τότε, μας πληροφορεί εκτενέστατα για το πρώτο σχέδιο κανονισμού διεθνών εκθέσεων της FIP (αρ. 43/1928, σελ. 108), αποτέλεσμα των εργασιών του συνεδρίου της Βιέννης του 1928. Δύο χρόνια αργότερα, στο συνέδριο των Βρυξελλών του 1930, ο πρώτος κανονισμός ήταν έτοιμος.
– Η FIP θεωρεί ότι οι διεθνείς εκθέσεις πρέπει να περιοριστούν σε αριθμό. Θεωρεί επίσης ότι τα εκθέματα πρέπει να συμμετέχουν στο Συναγωνισμό ταξινομημένα σε Τάξεις, με κατηγορίες ισοδυνάμων χωρών.
– Η FIP θα αναγνωρίζει και θα υποστηρίζει εκθέσεις που θα αποδέχονται τον παρόντα κανονισμό και την ταξινόμηση των εκθεμάτων.
– H FIP θα αναγνωρίζει μία μόνο έκθεση κάθε χρόνο στην Ευρώπη. Υπό όρους θα αναγνωρίζει ενδεχομένως και μία έκθεση εκτός Ευρώπης.
– Στις διεθνείς εκθέσεις γίνονται δεκτά γραμματόσημα, τηλεγραφόσημα, τηλεφωνόσημα, αεροπορικά γραμματόσημα, χρησιμοποιημένα χαρτόσημα και μονόφυλλα.
– Προβλέπεται Τάξη με τον τίτλο “Championnat”, όπου δικαιούνται συμμετοχής οι συλλογές της διοργανώτριας χώρας.
– Προβλέπεται επίσης η Τάξη με τον τίτλο “Classe d’ Honneur”, όπου δικαιούνται συμμετοχής οι συλλογές που κατά τα προηγούμενα πέντε χρόνια έχουν βραβευθεί με δύο Χρυσά μετάλλια ή δύο Grand Prix. Στην Τάξη αυτή, οι συμμετοχές διαγωνίζονται για το “Grand Prix International”.
– Ο κανονισμός δεν κάνει αναφορά στις κλάσεις των μεταλλίων. Εν γένει τα μετάλλια που απονέμονται είναι Χρυσό, Επίχρυσο, Αργυρό και Χάλκινο.
– Προβλέπονται Ειδικά Βραβεία που απονέμονται συμπληρωματικά στα εκθέματα.
– Η ταξινόμηση των εκθεμάτων Συναγωνισμού γίνεται σε 14 Τάξεις.
Τάξη 1: Συλλογές της διοργανώτριας χώρας και των αποικιών της
Τάξη 2: Ευρώπη, χωρισμένη μάλλον γεωγραφικά σε 9 κατηγορίες, όπου η Ελλάδα, με την Ιταλία, τα Ιταλικά Κράτη και τη Ρουμανία περιλαμβάνεται στην Κατηγορία 7, ενώ τα λοιπά Βαλκανικά Κράτη στην Κατηγορία 8.
Τάξη 3: Άλλες Ήπειροι
Τάξη 4: Αποικίες και Πορτεκτοράτα
Τάξη 5: Σπανιότητες
Τάξη 6: Γραμματόσημα επί επιστολών
Τάξη 7: Συλλογές ταχυδρομικών σημάνσεων
Τάξη 8: Φιλοτελικές έρευνες (μελέτη ενός ή περισσότερων γραμματοσήμων, πλακών κτλ.)
Τάξη 9: Ειδικά γραμματόσημα (αεροπορικά, τηλεγραφόσημα-τηλεφωνόσημα, κτλ.)
Τάξη 10: Δείγματα και δοκίμια
Τάξη 11: Μονόφυλλα
Τάξη 12: Συλλογές αρχαρίων (δύο κατηγορίες ηλικιών: μέχρι 15 και από 15 έως 20 ετών)
Τάξη 13: Φιλοτελική φιλολογία
Τάξη 14: Φιλοτελικά αξεσουάρ
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ από 1 Δεκεμβρίου 1930.

Βασιλεία (25 Αυγούστου 1948)
– Η FIP θεωρεί ότι έχει γίνει κατάχρηση του όρου “Διεθνείς φιλοτελικές εκθέσεις” και ότι πρέπει να τεθούν κανόνες για την προστασία των συμφερόντων των φιλοτελιστών. Η αιγίδα της θα δίδεται πλέον μόνο σε εκθέσεις, που θα αποδέχονται τον κανονισμό της.
– Η FIP προσφέρει την αιγίδα της σε μία μόνο έκθεση κάθε χρόνο.
– Στην “Classe d’ Honneur” συμμετέχουν πλέον εκθέματα που έχουν βραβευθεί στις προηγούμενες πέντε εκθέσεις FIP με δύο Χρυσά μετάλλια, ή ένα Grand Prix και ένα Χρυσό μετάλλιο. Το έκθεμα που αποσπά το “Gran Prix International” μπορεί να συνεχίσει να συμμετέχει στην Τάξη αυτή, αλλά δεν δικαιούται να είναι υποψήφιο για τη μέγιστη διάκριση στις επόμενες πέντε εκθέσεις.
– Ο κανονισμός δεν κάνει αναφορά στις κλάσεις των μεταλλίων, όπως και εκείνος του 1930. Γενικώς, διατηρούνται οι τέσσερις κλάσεις που ίσχυαν κατά τη δεκαετία του ’30: Χρυσό, Επίχρυσο, Αργυρό, Χάλκινο.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ δεκαπέντε ημέρες μετά την αποστολή του στις εθνικές ομοσπονδίες.

Αμβούργο (Ιούλιος 1959)
– Η FIP προσφέρει την αιγίδα της σε μία μόνο έκθεση κάθε χρόνο, στη ζώνη Ευρώπης, Βόρειας Αφρικής και Εγγύς Ανατολής, αλλά και σε μία μόνο, στη ζώνη Αφρικής, Αμερικής, Ασίας και Ωκεανίας.
– Ισχύουν τα ίδια κριτήρια στην “Classe d’ Honneur”, με την προσθήκη ότι οι βραβεύσεις του ιδίου έτους θα προσμετρώνται στο εξής ως μία. Αλλάζει το όνομα του βραβείου σε “Grand Prix d’ Honneur”. Αναφέρεται για πρώτη φορά ότι τα εκθέματα στην Τάξη αυτή δικαιούνται τουλάχιστον πέντε πλαίσια.
– H Τάξη εκθεμάτων της διοργανώτριας χώρας μετονομάζεται από “Championnat” σε “Classe Nationale” και το μεγαλύτερο βραβείο ονομάζεται “Grand Prix National”.
– Αντίστοιχα, το μεγαλύτερο βραβείο των λοιπών Τάξεων Συναγωνισμού είναι το “Grand Prix International”.
– Οι κλάσεις των μεταλλίων είναι έξι: Χρυσό, Αργυρόχρυσο (Αργυρό χρυσόκεντρο), Επίχρυσο, Αργυρό, Επάργυρο, Χάλκινο.
– Οι Τάξεις Συναγωνισμού περιλαμβάνουν: Γενικές συλλογές, Ειδικευμένες, Επιστημονικής έρευνας, Σφραγίδων, Ταχυδρομικών σημάνσεων ή προγραμματοσημικές, Μονοφύλλων, Δοκιμίων, Σπανιοτήτων, Αεροπορικών, Τοπικών ταχυδρομείων και Θεματικές.
– Οι συμμετοχές συναγωνισμού χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες: Α. “Anciens”, μέχρι και το 1900, Β. “Modernes”, μετά το 1900, Γ. Συλλογές που καλύπτουν και τις δύο περιόδους, Δ. Φιλολογία.
– Σημειώνονται ότι στη Φιλολογία εμπορικοί κατάλογοι δεν μπορούν να εκτεθούν.
– Αναφέρεται για πρώτη φορά, ότι κριτήριο συμμετοχής εκθέματος σε διεθνή έκθεση είναι το Αργυρό μετάλλιο σε εθνική έκθεση.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ από 1 Ιανουαρίου 1960.

Άμστερνταμ (25 Μαΐου 1967)
– Νέα (τυπικά) κριτήρια συμμετοχής στην “Classe d’ Honneur” με την μετονομασία του Χρυσού μεταλλίου σε Μεγάλο Χρυσό: δύο Μεγάλα Χρυσά, ή ένα Μεγάλο Χρυσό και ένα Grand Prix, ή δύο Grand Prix κατά τα προηγούμενα πέντε χρόνια, σε διαφορετικές χρονιές. Αν στην επόμενη πενταετία το έκθεμα δεν φτάσει στο Grand Prix, επανέρχεται στο Συναγωνισμό.
– Αναφέρεται για πρώτη φορά ότι η κατανομή των πλαισίων αποφασίζεται από την Οργανωτική Επιτροπή, με κριτήριο το γενικότερο ενδιαφέρον του κάθε εκθέματος.
– Στις κλάσεις των μεταλλίων, το Μεγάλο Χρυσό μετάλλιο αντικαθιστά το Χρυσό και το Μικρό Χρυσό αντικαθιστά το Αργυρόχρυσο (Αργυρό χρυσόκεντρο).
– Η μέγιστη βράβευση στη Φιλολογία είναι το Μικρό Χρυσό.
– Στις Τάξεις Συναγωνισμού προστίθενται οι συλλογές Νεότητας και διατηρούνται οι τέσσερις κατηγορίες του 1960.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ από 1 Ιανουαρίου 1968.

Μαδρίτη (14 Απριλίου 1975)
– Διευκρινίζεται ότι ο κανονισμός αναφέρεται μόνο σε εκθέματα ενηλίκων, με τη σημείωση ότι τα εκθέματα Νεότητας καλύπτονται από τον “Κανονισμό Διεθνών Εκθέσεων Νέων Φιλοτελιστών υπό την αιγίδα της FIP”.
– Η “Classe d’ Honneur” μετονομάζεται σε “Classe d’ Honneur FIP”. Το κριτήριο συμμετοχής στην “Classe d’ Honneur FIP” γίνεται πιο αυστηρό: μετέχουν όσα εκθέματα έχουν βραβευθεί με τρία Μεγάλα Χρυσά (Το Grand Prix θεωρείται ισοδύναμο με Μεγάλο Χρυσό), σε διαφορετικές χρονιές. Στα εκθέματα της “Classe d’ Honneur FIP” παραχωρούνται 10-15 πλαίσια.
– Στο συναγωνισμό γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στις Τάξεις όπως τις γνωρίζουμε σήμερα. Τα εκθέματα κατατάσσονται σε Παραδοσιακού Φιλοτελισμού, Ταχυδρομικής Ιστορίας, Θεματικού Φιλοτελισμού, Αεροφιλοτελισμού και Φιλολογίας. Υπό προϋποθέσεις, οι εκθέσεις μπορούν να περιλαμβάνουν και εκθέματα Νεότητας σε ξεχωριστό τμήμα.
– Καταργούνται οι τέσσερις κατηγορίες εκθεμάτων του 1960.
– Προβλέπεται για πρώτη φορά ο διαχωρισμός Γενικών (ελάχιστο όριο 3000 πλαίσια συναγωνισμού) και Ειδικών εκθέσεων. Στις Γενικές εκθέσεις μετέχουν και οι πέντε Τάξεις, ενώ στις Ειδικές μία από τις Τάξεις Παραδοσιακού Φιλοτελισμού (ελάχιστο όριο 1500 πλαίσια συναγωνισμού), Ταχυδρομικής Ιστορίας (1000), Θεματικού Φιλοτελισμού (1500) ή Αεροφιλοτελισμού (1000). Οι Ειδικές εκθέσεις μπορούν να περιλαμβάνουν και την Τάξη Φιλολογίας.
– Στις Γενικές εκθέσεις τα μεγάλα βραβεία παραμένουν το “Grand Prix d’ Honneur”, το “Grand Prix International” και το “Grand Prix National”. Κανένα έκθεμα δεν επιτρέπεται να πάρει το ίδιο Grand Prix περισσότερες από μία φορά.
– Στις Ειδικές εκθέσεις προβλέπεται μόνο το “Grand Prix de l’ Exposition”.
– Στις κλάσεις των μεταλλίων, το Μικρό Χρυσό μετονομάζεται σε Χρυσό.
– Στα εκθέματα συναγωνισμού διατίθενται τουλάχιστον πέντε πλαίσια.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ από 1 Ιανουαρίου 1976.

Παρίσι (21 Ιουνίου 1982)
– Αλλάζει η επίσημη γλώσσα του κανονισμού από γαλλικά σε γερμανικά.
– Αλλάζουν τα όρια του αριθμού πλαισίων συναγωνισμού, στις μεν Γενικές 2500-4500 πλαίσια, στις δε Ειδικές 1000-2000. Οι Ειδικές εκθέσεις μπορούν να περιλαμβάνουν μία ή περισσότερες Τάξεις.
– Προστίθενται οι Τάξεις Μονοφύλλων και Μαξιμαφιλίας.
– Επανέρχεται η Τάξη Νεότητας ως “Division” και όχι ως “Class” που ονομάζονται οι υπόλοιπες.
– Η “Classe d’ Honneur FIP” γίνεται “FIP Championship Class”. Διατηρείται όμως το όνομα του Grand Prix ως “Grand Prix d’ Honneur”. Στο κριτήριο συμμετοχής των τριών Μεγάλων Χρυσών προστίθεται η παρατήρηση “κατά τα δέκα προηγούμενα χρόνια”. Στο εξής, όσα εκθέματα εξαντλήσουν το όριο της πενταετούς παραμονής στη “FIP Championship Class” δεν μπορούν να επανέλθουν στον συναγωνισμό. Προστίθεται επίσης η παρατήρηση ότι γίνονται δεκτά στη “FIP Championship Class” με τον αριθμό πλαισίων κατά την προαγωγή τους, με μέγιστο τα 10 πλαίσια.
– Οι κλάσεις των μεταλλίων γίνονται οκτώ, με την προσθήκη του Μεγάλου Επίχρυσου και του Μεγάλου Αργυρού.
– Στα εκθέματα των Τάξεων Συναγωνισμού διατίθενται 5-10 πλαίσια.
– Προβλέπεται ελάχιστο ποσοστό 20% των πλαισίων να διατίθεται σε νέα εκθέματα και ελάχιστο ποσοστό 5% στην Τάξη Νεότητας, αν και εφόσον τα ποσοστά αυτά καλύπτονται από τις αντίστοιχες αιτήσεις.
– Για την Τάξη Νεότητας ορίζεται ως μέγιστη βράβευση το Επίχρυσο μετάλλιο.
– Εκτός από τα Ειδικά Βραβεία που απονέμει η κριτική επιτροπή, προβλέπονται για πρώτη φορά επισήμως τα Συγχαρητήρια.
– Αλλάζουν τα κριτήρια συμμετοχής σε διεθνείς εκθέσεις: Αργυρό σε εθνική έκθεση στη Φιλολογία, Επάργυρο στην Νεότητα και Επίχρυσο στις άλλες Τάξεις.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ αμέσως.

Γρανάδα (4 Μαΐου 1992)
– Αλλάζει η επίσημη γλώσσα του κανονισμού από γερμανικά σε αγγλικά.
– Γίνεται για πρώτη φορά λόγος για GREX, GREV, SREV και IREX.
– Προστίθενται οι Τάξεις Χαρτοσήμων και Αστροφιλοτελισμού.
– Η Νεότητα προάγεται σε Τάξη (“Class” αντί “Division”).
– Στη “FIP Championship Class” ο εκθέτης έχει το δικαίωμα να επιλέξει την πενταετία συμμετοχής του εκθέματός του σε διάστημα δέκα ετών από το έτος προαγωγής.
– Προβλέπονται τρεις κατηγορίες σε κάθε Τάξη Συναγωνισμού: 1η περίοδος, μέχρι το 1900, 2η περίοδος, ενδιάμεση, 3η περίοδος, έναρξη Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
– Αλλάζει το άνω όριο του αριθμού πλαισίων στις Ειδικές εκθέσεις (2500).
– Προστίθεται η διάταξη ότι η διάθεση των πλαισίων πρέπει να είναι ενιαία στα εκθέματα, που κατατάσσονται όμως σε δύο κατηγορίες: (α) 5-7 πλαίσια στα εκθέματα που έχουν σε προηγούμενη έκθεση αποσπάσει μέχρι και Επίχρυσο μετάλλιο ή είναι πρωτοεμφανιζόμενα και (β) 8-10 πλαίσια στα εκθέματα με τουλάχιστον Μεγάλο Επίχρυσο μετάλλιο σε προηγούμενη έκθεση.
– Αλλάζει η μέγιστη βράβευση στη Νεότητα σε Μεγάλο Επίχρυσο.
– Αίρεται το κριτήριο συμμετοχής Αργυρού μεταλλίου στα εκθέματα Φιλολογίας.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ αμέσως.

Μαδρίτη (14 Οκτωβρίου 2000)
– Εισάγεται για πρώτη φορά στον κανονισμό η βαθμολογία ως κριτήριο για τη συμμετοχή, κατάταξη ή προαγωγή των εκθεμάτων.
– Το κριτήριο συμμετοχής στη “FIP Champioship Class” δεν αλλάζει, διατυπώνεται όμως ως εξής: “95 βαθμοί και άνω σε τρεις διαφορετικές χρονιές κατά τα προηγούμενα δέκα χρόνια”.
– Οριστικοποιείται η διάθεση (α) 5 πλαισίων σε πρωτοεμφανιζόμενα και σε όσα έχουν αποσπάσει μέχρι και Επίχρυσο σε προηγούμενη έκθεση FIP και (β) 8 πλαισίων στα υπόλοιπα. Προστίθεται όμως ότι λαμβάνονται υπόψη και οι βραβεύσεις αποδεκτών ηπειρωτικών εκθέσεων. Ως τέτοιες θεωρούνται οι εκθέσεις εκείνες που είχαν την αναγνώριση της FIP και στις οποίες το σύνολο των team leaders και το 80% των κριτών ήταν κριτές FIP.
– Καταργούνται οι τέσσερις κατηγορίες εκθεμάτων του 1992.
– Διαμορφώνονται νέες κλάσεις ηλικιών στη Νεότητα: “Α”, 13-15 ετών, με ελάχιστη εθνική βαθμολογία 70 βαθμούς, “Β”, 16-18 ετών, επίσης με 70 β. και “C”, 19-21 ετών, με 75 β. Προβλέπεται ότι αν ένα έκθεμα Νεότητας συμμετάσχει με 5 πλαίσια και αποσπάσει τουλάχιστον 85 βαθμούς, δεν δικαιούται πλέον συμμετοχής στη Νεότητα.
– Το κριτήριο συμμετοχής των λοιπών εκθεμάτων είναι οι 75 βαθμοί σε εθνική έκθεση, κατά την περασμένη δεκαετία.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ αμέσως.

Βουκουρέστι (28 Ιουνίου 2008)
– Προστίθενται τα εκθέματα Ενός Πλαισίου, όχι ως χωριστή Τάξη, αλλά ως τμήμα κάθε διαφορετικής Τάξης Συναγωνισμού (πλην Φιλολογίας). Στα εκθέματα Ενός Πλαισίου τα μετάλλια είναι τέσσερα: Χρυσό, Επίχρυσο, Αργυρό και Χάλκινο.
– Το κριτήριο συμμετοχής στη Νεότητα “Β” κλάσης αυξάνεται σε εθνική βαθμολογία 75 β.
– Ο κανονισμός τίθεται σε ισχύ αμέσως.

Στο σημείο αυτό ολοκληρώνεται το ιστορικό των αλλαγών στους κανονισμούς. Ο αναγνώστης πρέπει όμως να λάβει υπόψη ότι μέχρι την επικύρωση και δημοσίευση ενός νέου κανονισμού, αλλαγές ή νεωτερισμοί είχαν ενδεχομένως αρχίσει να εφαρμόζονται νωρίτερα. Σύγχρονα παραδείγματα αποτελούν τα εκθέματα στην Τάξη Ενός Πλαισίου, που πρωτοεμφανίστηκαν το 2001 σε ανεξάρτητη πειραματική Τάξη και τελικώς ενσωματώθηκαν στον κανονισμό του 2008, ή η Ανοικτή Τάξη, που αναμένεται να ενσωματωθεί μελλοντικά.

Τα πλήρη κείμενα των κανονισμών, πλην εκείνου του 1930 (L. Putz, “Origin and evolution of the International Federation of Philately”, Έκδοση FIP 1984), βρίσκονται σε διάφορες εκδόσεις διεθνών εκθέσεων στη Βιβλιοθήκη της ΕΦΕ. Ο τελευταίος κανονισμός του 2008 βρίσκεται επίσης και στην ιστοσελίδα της FIP.

Νοέμβριος 2008